Pogrzebowe tradycje Tana Toraja

bujna roślinność rejonu Tana Toraja, Sulawesi 2010

Listopad to miesiąc, kiedy odwiedzamy groby naszych zmarłych, wspominamy tych, którzy odeszli, tych którzy byli nam bardzo bliscy, zapisali się w naszej pamięci, tym że wnieśli do naszego życia wiele dobrego swoją postawą i zachowaniem. To szczególny czas dla mnie, zadumy nad swoim życiem, nad tym: gdzie jestem i co robię, dokąd zmierzam, a wszystko to w jakim celu ...

mini skansen na drodze w krainie Tana Toraja, Sulawesi

W naszej tradycji stawiamy pomniki, budujemy grobowce, a w innej części świata - Sulawesi (Indonezja) - region Tana Toraja - ceremonia pogrzebowa, to duże wydarzenie, które trwa nawet do 14 dni. Zaproszeni wtedy na uroczystość goście przynoszą ze sobą prezenty, wśród których to najbardziej cenione są bawoły i świnie. Ich wartość porównywalna jest z ceną nowego samochodu. Ofiarowane zwierzęta w trakcie ceremonii pogrzebowej są w rytualny sposób zabijane - jest to widok dla osób o mocnych nerwach, ponieważ krew w trakcie tej ceremonii leje się  strumieniami. 

bawół błotny - te zwierzęta są zabijane podczas ceremonii pogrzebowej Torajów

Część mięsa konsumowana jest w trakcie uroczystości, reszta oddawana jest gościom.Często turyści trafiają na takie ceremonie pogrzebowe, które odbywają się tuż po okresie zbioru ryżu, który zbiega się ze szczytem sezonu turystycznego. Natomiast rogi zabitych bawołów wodnych zabiera rodzina zmarłego i zawiesza je tuż nad wejściem do domu, co ma oczywiście świadczyć o ich bogactwie. 

dowody dostatku zmarłego - tyle świń zostało zabitych w trakcie ceremonii pogrzebowej

My nie byliśmy szczególnie zainteresowani tą ceremonią, natomiast chcieliśmy zobaczyć grobowce Torajów - które ściśle wiążą się tutaj ze specyficznym kultem śmierci. Pomimo, że Torajowie są wyznawcami protestantyzmu, ich tradycje pogrzebowe związane są z filozofią aluk to dolo -  droga przodków. Tu właśnie w rejonie Tana Toraja istnieje niespotykana na terenie całego archipelagu malajskiego kultura śmierci. W wierzeniach tych ludzi śmierć jest połączeniem się z duchami przodków i dopiero po śmierci żyje się naprawdę dostatnio. Po śmierci ciało zmarłego zawijane jest w wielowarstwowy całun i przechowywane jest w specjalnym pomieszczeniu w domu, aż do momentu zorganizowania uroczystości pogrzebowych - w obecnych czasach nie trwa to dłużej niż kilka miesięcy!

a tutaj kolejne potwierdzenie dostatku zmarłego - rogi bawole,
świadczące o ilości zwierząt zabitych w trakcie ceremonii pogrzebowej

Odwiedzanie cmentarzy Torajów rozpoczęliśmy wczesnym rankiem, obudził nas śpiew ptaków i słońce, które swoimi promieniami rozświetlało, pozostałe na soczystej roślinności, krople deszczu po porannym opadzie. Bujna roślinność witała dzień ogromem kolorów i zapachów. Chciało się żyć, skakać wśród zieleni, cieszyć się egzotyką krajobrazu i spokojem natury.

czy czujecie ten zapach świeżego deszczu na żółtych kwiatach ... bezcenne

Pierwszym naszym celem na liście miejsc pochówku Torajów była miejscowość Lemo. Tutaj znajdują się grobowce wykute w ścianie, są to pomieszczenia, w których spoczywają szczątki całej rodziny. Dostępu do tych pomieszczeń strzegą małe, drewniane drzwiczki, ozdobione często typowymi dla tego regionu malowidłami.

ściana grobowców wykutych w wapiennej skale w Lemo, Sulawesi 2010

Trumny do grot wykutych w skale wciągane są przy pomocy lin i bambusowych drabin.

Na naszych cmentarzach nie widuje się pustych trumien w sąsiedztwie grobowca. Tutaj owszem i z pewnością nie świadczy to o kradzieży ciała zmarłego, ale o fakcie złożenia szczątków zmarłego do rodzinnego grobowca.

W naszej wędrówce po cmentarzach Torajów towarzyszył nam przewodnik, który z wielką cierpliwością dowoził nas do tych miejsc.

Popołudniem dotarliśmy do wioski Kete Kesu, najstarsza zachowana wioska na Sulawesi. I tutaj zobaczyliśmy poroża bawołów zawieszone na centralnej kolumnie podtrzymującej dach, dachy domów były porośnięte wiekowym mchem. Każde wejście do takiego domu jest zdobione ornamentem, te malowidła również świadczą o zamożności mieszkańców chaty.

te domy Tongkonan to muzeum zamieszkiwane przez Torajów, domy tutaj liczą ok. 400 lat

Za wioską znajdują się grobowce wykute w skale, duże grobowce stojące jak mauzolea, gdzie na ich przodzie znajduje się duża figura stojąca przed wejściem do grobowca lub szereg mniejszych figurek. Te figurki mają swoją nazwę to tau tau. Rzeźbione w drewnie figurki są wierną podobizną zmarłych, członkowie rodzin nawet po wielu latach dbają o nie - zmieniając im od czasu do czasu ubrania czy odświeżając rysy twarzy.

grobowiec usytuowany za wioską - swoim wyglądem
przypomina dom mieszkalny

Prawo do stawiania tau tau mają tylko te rodziny, które zabiły co najmniej 24 bawoły w trakcie ceremonii pogrzebowej swoich bliskich.

charakterystyczne figurki tau tau

Ciekawą tradycję stanowi pochówek niemowląt, według wierzeń Torajów niemowlęta należą do Matki Natury do momentu pojawienia się pierwszego zęba. Po tym momencie dopiero przynależą do ludzi, dlatego niemowlę nie jest chowane w skałach tylko w dziuplach takiego gatunku drzewa, które wydziela żywicę kojarzoną z mlekiem matki. Zmarłe niemowlęta układane są w pozycji embrionalnej w takiej dziupli, której otwór zasłaniany jest palmową matą. Z biegiem czasu drzewo rozpuszcza szczątki niemowlaka i zamyka dziuple w naturalny sposób, na korze takiego drzewa pozostają tylko pionowe rysy. 

figurki tau tau zasiadły na balkonie, strzegąc wejścia do grobowców

Mniej zamożni Torajowie chowani są we wspólnych grotach skalnych usytuowanych za wsią. 

ja nie wchodziłam do tej groty - może ze strachu, za to Dariusz z ciekawością penetrował groty z przewodnikiem trzymając latarkę w ręku, aby oświetlać sobie drogę

Zostałam na zewnątrz w towarzystwie tych starych rozwalających się trumien i porozrzucanych wokół nich ludzkich kości.

Może w krainie Tona Toraja nikogo nie gorszą leżące przy grotach skalnych kości i czaszki, prawdziwe życie dopiero jest po śmierci. A dla żyjących tutaj, to przypomnienie, że wszystkich bez względu na stan posiadania czeka ten sam los. Memento mori!.
Dla mnie natomiast najważniejszą sprawą jest pozostawienie po sobie - wspomnień, zapisania się w ludzkiej pamięci, bo tylko wspomnienia są ciągle żywe!

kości zostały rzucone - dosłownie, wspomnienia to piękne chwile i one są wiecznie żywe ...